W.Minh Tuan

Trước đây, ở xã Hi Cương, vùng đền Hùng, Phú Thọ ngày nay, vẫn làm lễ tế các vua Hùng Vương vào ngày 11 tháng 3 Âm lịch. Nhưng trong cả nước Việt Nam thì chưa thống nhất ngày nào là ngày giỗ tổ 18 vua Hùng Vương, mỗi nơi làm một ngày khác nhau.

Năm 1917, khi người Pháp vẫn cai trị nước Việt Nam ta, vua Khải Định đã cho Bộ Lễ làm công văn ngày 25 tháng bảy, năm Khải Định thứ nhất (1917), gửi Các vị ở phủ, viện, đường, đại, nhân, tỉnh Phú Thọ, về việc thống nhất ngày kỷ niệm 18 vua Hùng Vương là ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm, sớm hơn ngày kỉ niệm của xã Hi Cương 1 ngày.

Nội dung công văn này như sau:

“Xã Hy Cương, phủ Lâm Thao có miếu lăng phụng thờ Hùng Vương ở núi Hùng, trải các năm, cả nước đến tế, thường lấy kì mùa thu, chọn vào ngày tốt làm lễ, chưa có việc định rõ ngày, mà tục lệ của dân xã đó lấy ngày Mười Một tháng Ba, kết hợp với thờ thổ kỳ, làm lễ riêng… (Sự thể này dẫn tới chỗ) thường hứng bất kì, hội họp cũng lãng phí theo sở thích, còn lòng thành thì bị kém đi… (Vì thế) cẩn thận định lại rằng, từ nay về sau, lấy ngày mồng Mười tháng Ba, lĩnh tiền chi vào việc công, phụng mệnh kính tế, trước một ngày so với ngày hội tế của bản hạt, khiến nhân sĩ mọi miền đến đây có nơi chiêm bái…”.

Kể từ năm 1917 đó, cả nước Việt Nam ta thống nhất lấy ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch làm ngày giỗ Tổ Hùng Vương.

Như vậy ngày giỗ Tổ Hùng Vương mồng 10 tháng 3 âm lịch mới bắt đầu từ năm 1917 theo lệnh của vua Khải Định.

Nhưng ngày giỗ tổ Hùng Vương 11 tháng 3 Âm lịch thì đã có từ hàng ngàn năm trước, từ thời Hùng Vương đến nay.

Nước Hàn Quốc lấy ngày giỗ Tổ thành lập nước Hàn Quốc là ngày mồng 3 tháng 10 Âm lịch, cùng số, nhưng ngược thứ tự ngày tháng với nước Việt Nam ta. Sau đó, Quốc hội Hàn Quốc đã cho đổi ngày Âm lịch sang Dương lịch, cho tiện việc thực hiện theo thời đại mới.

Nước Việt Nam ta chọn ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch, không chọn Dương lịch cũng có cái hay, nó mang tính cổ truyền, và cảm thấy được sự nối tiếp từ ngàn xưa đến ngày nay. Bởi vậy, theo tôi, chúng ta không nên thay đổi ngày Giỗ Tổ Hùng Vương từ ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch sang Dương lịch.